Καταρράκτης: πότε χρειάζεται χειρουργείο και ποιες είναι οι σύγχρονες λύσεις

Ο καταρράκτης είναι μία από τις πιο συχνές παθήσεις που αντιμετωπίζουμε στην οφθαλμολογία. Παρά το ότι φοβίζει πολλούς ασθενείς, σήμερα η θεραπεία του είναι απλή, ασφαλής και με εξαιρετικά αποτελέσματα. Χάρη στη μικροχειρουργική και τους σύγχρονους ενδοφακούς, οι περισσότεροι ασθενείς όχι μόνο ανακτούν την όρασή τους, αλλά αποκτούν και μεγαλύτερη ανεξαρτησία από τα γυαλιά.

Ο καταρράκτης αποτελεί τη συχνότερη αιτία αναστρέψιμης τύφλωσης παγκοσμίως, υπεύθυνος για περίπου 51% των περιπτώσεων τύφλωσης. Η επίπτωσή του αυξάνει δραματικά με την ηλικία: πάνω από το 70% των ατόμων άνω των 70 ετών έχουν σημαντικό καταρράκτη.

Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι η σταδιακή μείωση της όρασης, η φωτοευαισθησία και το θάμβος, η δυσκολία στην οδήγηση τη νύχτα, η μείωση αντίληψης χρωμάτων και η ανάγκη για συχνή αλλαγή γυαλιών. Η διάγνωση γίνεται με βιομικροσκόπηση, ενώ συχνά συμπληρώνεται με OCT ωχράς και ενδοθηλιακή μέτρηση κερατοειδούς για τον προεγχειρητικό σχεδιασμό.

Η μόνη οριστική θεραπεία του καταρράκτη είναι το χειρουργείο. Η φακοθρυψία με υπερήχους αποτελεί τη μέθοδο αναφοράς, ενώ η χρήση femtosecond laser μπορεί να αυξήσει την ακρίβεια της καψουλόρηξης και των τομών. Νεότερες τεχνικές όπως η microincision cataract surgery μειώνουν ακόμη περισσότερο το μέγεθος της τομής.

Η επιλογή ενδοφακού είναι καθοριστική για το τελικό αποτέλεσμα. Οι μονοεστιακοί φακοί προσφέρουν άριστη μακρινή όραση, αλλά απαιτούν γυαλιά για κοντά. Οι πολυεστιακοί και τριεστιακοί φακοί δίνουν ανεξαρτησία από γυαλιά σε όλες τις αποστάσεις, αν και μπορεί να προκαλέσουν φωτοσκιάσεις. Οι EDOF φακοί προσφέρουν πιο φυσική μετάβαση σε διαφορετικές αποστάσεις με λιγότερες παρενέργειες, ενώ οι τορικοί φακοί διορθώνουν ταυτόχρονα τον αστιγματισμό.

Νέα δεδομένα των ετών 2024–2025 εμπλουτίζουν τη γνώση μας γύρω από τον καταρράκτη και τις θεραπείες του. Μετα-ανάλυση σε ασθενείς με υψηλή μυωπία έδειξε ότι η χειρουργική καταρράκτη βελτιώνει σημαντικά την οπτική οξύτηταμε αποδεκτό προφίλ επιπλοκών όπως παροδική αύξηση ενδοφθάλμιας πίεσης και θόλωση της οπίσθιας κάψουλας. Νέοι ενδοφακοί προσφέρουν εξαιρετικά αποτελέσματα σε ασθενείς με αστιγματισμό, προσφέροντας καθαρή όραση σε μακρινές, ενδιάμεσες και κοντινές αποστάσεις. Τέλος, σύγχρονες ανασκοπήσεις προβλέπουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη και οι έξυπνοι ενδοφακοί θα παίξουν πρωταγωνιστικό ρόλο στο μέλλον της χειρουργικής καταρράκτη.

Συνοπτικά, ο καταρράκτης είναι η πιο συχνή αιτία αναστρέψιμης απώλειας όρασης και η χειρουργική του αντιμετώπιση είναι σήμερα μία από τις πιο ασφαλείς και αποτελεσματικές επεμβάσεις στην ιατρική. Η επιλογή του κατάλληλου ενδοφακού, σύμφωνα με τις ανάγκες του κάθε ασθενούς, μπορεί να προσφέρει όχι μόνο αποκατάσταση της όρασης αλλά και ανεξαρτησία από γυαλιά.

Συχνές Ερωτήσεις

Πονάει το χειρουργείο;

Όχι, γίνεται με αναισθητικά κολλύρια ή ήπια τοπική αναισθησία και είναι ανώδυνο.

Πόσο διαρκεί το χειρουργείο καταρράκτη;

Συνήθως 15–20 λεπτά.

Πότε θα βλέπω καθαρά;

Στις περισσότερες περιπτώσεις η όραση βελτιώνεται μέσα σε 24 ώρες και σταθεροποιείται μέσα σε λίγες μέρες.

Θα χρειαστώ γυαλιά μετά;

Εξαρτάται από τον ενδοφακό. Με πολυεστιακούς ή EDOF φακούς πολλοί ασθενείς απαλλάσσονται από τα γυαλιά.

Βιβλιογραφία

1. Zhao KB, et al. Visual Outcomes and Complication Rates of Cataract Surgery in High Myopic Patients: A Meta-Analysis. Clin Ophthalmol. 2025.
2. Claessens JLJ, et al. Remote Follow-Up After Cataract Surgery (CORE-RCT). BMJ Open Ophthalmol. 2023.
3. Khan MA, et al. Outcomes of Cataract Surgery in Australia: Benchmarks from a Large Series. Clin Exp Ophthalmol. 2025.
4. Dick HB, et al. Evaluation of enhanced monofocal toric IOLs in astigmatic eyes with cataract. Sci Rep. 2024.
5. Patel D, et al. The future of cataract surgery. Eye. 2025.